Hầu hết các loại trà ở Việt Nam đều có tác dụng tích cực cho sức khoẻ của con người và thông thường là trà xanh. Bên cạnh đó, thưởng trà cũng là xu hướng ẩm thực được nhiều người lựa chọn. Tuy nhiên gần đây, Việt Nam có thêm rất nhiều loại mới. Nhiều người đã ngộ nhận khi đánh giá hay so sánh về các loại trà đó vì không hiểu chúng thuộc các phân loại khác nhau. Vậy nên, Nhà Hàng Chay HITA sẽ chia sẻ cùng các bạn lợi ích cũng như cách phân loại chúng và khám phá các hương vị đa dạng của thế giới trà. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay nhé!
Nội dung chính
Những lợi ích của việc uống trà mỗi ngày bạn nên biết
1. Giữ nước trong cơ thể
Uống trà là một cách tốt để giúp bạn hấp thụ đúng lượng chất lỏng cơ thể cần. Nó giữ nước cho cơ thể bạn vì trà có hàm lượng nước cao hơn các loại đồ uống khác. Ngoài ra uống trà mỗi ngày cũng rất tốt cho da, tóc, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và giúp cho tất cả các hệ thống cơ thể hoạt động tốt.
2. Các loại trà giúp trẻ lâu
Chất chống oxy hóa rất quan trọng vì chúng giúp loại bỏ các độc tố khỏi cơ thể, làm chậm quá trình lão hóa, giúp chữa lành cơ thể bên trong và thậm chí còn được cho là giúp ngăn ngừa ung thư. Trà chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp cơ thể khỏe mạnh lâu hơn nếu được tiêu thụ đúng liều lượng và đúng cách.
3. Giảm căng thẳng
Trà có chứa caffeine có thể làm giảm căng thẳng và cải thiện trí nhớ ngắn hạn. Một đặc tính tuyệt vời khác của trà là có hàm lượng caffeine ít hơn cà phê, do đó tốt cho sức khỏe của hệ thần kinh.
Tiêu thụ caffeine vượt quá giới hạn phù hợp có thể dẫn đến mất ngủ, nhịp tim nhanh hơn, đau dạ dày hoặc cảm giác bồn chồn. Trà có lượng caffeine ít hơn đáng kể so với cà phê, cho nên nó là lựa chọn tốt hơn khi bạn đang muốn làm mới bản thân sau một ngày mệt mỏi. Những người tham gia trong một nghiên cứu đã trải qua việc giảm 20% cortisol, một loại hormone gây căng thẳng, sau khi uống 4 tách trà mỗi ngày trong một tháng.
4. Các loại trà và bệnh ung thư
Nhiều nghiên cứu khác nhau đã báo cáo việc tiêu thụ trà thường xuyên có tác dụng chống lại ung thư biểu mô tế bào vảy của da. Trong một nghiên cứu kiểm soát mối liên quan giữa ung thư biểu mô tế bào vảy và tiêu thụ trà đen cho thấy, nguy cơ thấp hơn ở người tiêu dùng trà nóng so với người không tiêu dùng. Nghiên cứu này được công bố bởi Trung tâm Quốc gia Thông tin công nghệ sinh học, Hoa Kỳ. Trà cũng được cho là làm giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, ung thư phổi và ung thư vú ở phụ nữ.
5. Các loại trà và bệnh tim
Các cục máu đông nguy hiểm có thể trở thành nguyên nhân cho một cơn đau tim hoặc đột quỵ và trà giúp ngăn ngừa các cục máu đông đó. Một số nghiên cứu cho thấy những người uống trà đen gần như có nguy cơ bị đau tim thấp hơn 70% so với những người không uống. Trà cũng giúp giảm cholesterol và huyết áp, cả hai điều này nếu không được điều chỉnh có thể trở thành nguyên nhân cho bệnh tim.
Làm sao để phân biệt các loại trà phổ biến hiện nay?
Có nhiều loại trà trên thế giới, nhưng tất cả đều được làm từ một cây duy nhất, cây trà. Các loại trà khác nhau bởi hình dáng và thành phần hoá học của lá sau khi chế biến.
Chế biến các loại trà gồm 5 bước cơ bản:
1. Hái: bao gồm hái búp, lá và xử lý cơ bản.
2. Làm héo: làm héo và mềm lá trà.
3. Vò: làm dập vỡ các tế bào và tạo hình cho lá khi thành phẩm.
4. Oxy hoá: vấn đề này tôi sẽ nói rõ hơn ở đoạn dưới.
5. Sấy: định hình và làm khô.
Không phải mọi loại trà đều trải qua tất cả các công đoạn này. Một số loại trà có thể bỏ bớt một vài bước hoặc lặp lại một bước nào đó nhiều lần.
Quan trọng nhất trong 5 bước đó là quá trình Oxy hoá
Đây chính là thước đo để phân loại các loại trà. Oxy hoá là quá trình các enzym trong lá trà tương tác với Oxy trong không khí khi các tế bào lá trà bị phá vỡ. Người ta có thể tác động để quá trình này diễn ra nhanh hơn như cắt, nghiền, cán… lá trà hoặc làm chậm hơn thông qua quá trình phân huỷ tự nhiên.
HITA CHAY cần nói kỹ về bước Oxy hoá bởi vì nó là quá trình làm thay đổi thành phần hoá học của lá trà. Hương vị trà được định hình chính là từ quá trình này. Dựa vào cấp độ Oxy hoá mà trà được phân ra làm 3 loại trà chính: trà xanh (không oxy hoá), trà đen (oxy hoá hoàn toàn) và trà ô long (oxy hoá một phần).
1. Trà Xanh 
Hầu hết các loại trà ở Việt Nam đều thuộc nhóm trà xanh, đặc trưng là trà xanh Thái Nguyên, trà tuyết Hà Giang, trà cổ thụ…
Trà xanh được làm bằng 4 bước: hái búp, làm héo, vò và sấy. Để trà không bị oxy hoá thì ngay từ khi búp trà được hái xuống. Người ta tiến hành làm rất nhanh công đoạn làm héo. Lập tức ngăn chặn quá trình oxy hoá bằng cách xào hoặc hấp. Nhiệt độ cao sẽ làm các enzym trong lá trà ngưng hoạt động.
Sợi trà xanh được tạo hình bằng cách xoa trên tay, nhấn trên chảo, vò hay lăn, tạo ra rất nhiều hình dạng khác nhau. Trà xanh thường có nước trà màu xanh hoặc vàng, có mùi cháy hoặc mùi lúa non, vị chát.
2. Trà Ô Long
Ô Long là loại trà tốn nhiều thời gian nhất để chế biến. Nó sử dụng cả 5 bước cơ bản chúng tôi đã nói ở trên, trong đó bước vò và oxy hoá được lặp lại nhiều lần. Sau mỗi lần vò, lá trà lại được nghỉ ngơi để oxy hoá, rồi lại vò, lại nghỉ, lặp lại nhiều lần như thế trong rất nhiều giờ (vài ngày).
Quá trình này giúp trà có được các lớp hương thơm và vị hết sức phong phú. Hương vị này phức tạp hơn nhiều so với trà xanh. Trà có vị chát rất mềm và mượt, giàu hương vị của hoa hoặc trái cây. Chính vì sự giàu có về hương vị nhưng lại rất mượt mà của trà Ô Long mà nó trở thành loại trà thích hợp nhất cho người mới uống trà.
Ngoài Trà Ô Long (Cao Sơn) rất phổ biến, các bạn cũng có thể tìm thấy vài loại trà Ô Long khác tại Việt Nam là Thiết Quan Âm hoặc Đại Hồng Bào, Đông Phương Mỹ Nhân…
Trà Ô Long Nhân Sâm là loại trà Ô Long được tăng dược tính và hương vị bằng cách trộn với hỗn hợp các vị thảo mộc khác như nhân sâm, cam thảo, hoa mộc…
3. Trà Đen (Oxy hoá hoàn toàn)
Trà đen cũng sử dụng cả 5 bước cơ bản của quá trình làm trà. Các bước được thực hiện tiếp nối nhau và không lặp lại một bước nào. Chúng được chế biến trong vòng 1 ngày. Nước trà thường có màu nâu sáng tới đỏ đậm. Các loại trà đen có hương vị mạnh nhất, một số loại rất chát.
Ở Việt Nam không có nhiều người từng nghe nói đến trà đen, vì ở Việt Nam gần như không có loại trà đen sợi rời cao cấp như trà xanh hay trà Ô Long các bạn hay thấy. Nhưng chắc rằng các bạn đã từng nhấm nháp một tách Lipton túi lọc hay thưởng thức trà trong một ly trà sữa, đó chính là trà đen. Trà đen rất phổ biến ở châu Âu, Ấn Độ, thường dùng ở dạng túi lọc hoặc pha cùng với sữa.
3 yếu tố quan trọng nhất trong pha trà
Bí quyết để pha trà ngon nằm trong 3 yếu tố: nhiệt độ nước, lượng trà và thời gian hãm.
1. Nhiệt độ nước ảnh hưởng đến vị ngon của các loại trà
Tất nhiên pha trà phải dùng nước nóng, nhưng nóng bao nhiêu thì mỗi loại trà lại thích hợp với một nhiệt độ khác nhau. Nước vừa sôi chỉ phù hợp với trà đen hoặc trà ô long già. Nó cần nhiệt độ cao để phá vỡ các kết cấu và phát tán hương vị. Nhưng phải dùng nước nguội hơn cho các loại trà có hương vị tinh tế, như trà xanh, trà ô long.
Nước quá nóng sẽ làm trà bị “cháy”, làm cho trà bị đắng chát và mất đi các hương vị tinh tế. Nhưng nước quá nguội cũng sẽ làm hương vị trà yếu đi rất nhiều vì các hợp chất trong trà không được hòa tan.
2. Lượng trà vô cùng quan trọng khi pha trà
Lượng trà quá nhiều sẽ làm trà quá đắng. Nhưng quá ít trà thì hương vị sẽ rất yếu không đủ thưởng thức. Tuỳ vào từng loại trà sẽ có định lượng khác nhau. Một tỉ lệ mà các bạn có thể bắt đầu thử là 8g trà cho một ấm 300ml. Sau đó bạn có thể gia giảm lượng trà cho phù hợp với khẩu vị của mình.
3. Thời gian hãm trà
Kỵ nhất trong pha trà là “ngâm” trà, nhưng lỗi này hầu hết mọi người đều mắc phải. Nó sẽ làm trà quá đắng chát và có mùi nẫu. Giống như nhiệt độ nước, mỗi loại trà sẽ phù hợp với một thời gian hãm nhất định. Trà đen, trà ô long có thể ngâm lâu hơn, nhưng trà xanh thì nhanh hơn nhiều.
Nhìn chung thời gian hãm trà được tính bằng giây chứ không phải bằng phút.
4. Các bước pha các loại trà được khuyến khích
Cách pha trà 8 bước được chúng tôi khuyến khích:
1. Các bạn cần có: trà, ấm chén và chuyên trà để bắt đầu
2. Đun nước: Một lần nữa chắc chắn rằng nước bạn có là nước đóng chai đã được lọc, không phải nước khoáng hay nước máy. Hầu hết các loại trà đều pha trà dưới nhiệt độ sôi, trong khoảng 75°C – 98°C tuỳ loại.
3. Làm nóng ấm chén: Khi ấm đun nước gần đạt độ sôi, bạn rót nước vào ấm, đậy nắp lại. Khi ấm trà nóng lên, bạn rót hết nước ra chuyên trà và các ly.
4. Đong trà: Cho trà vào ấm, lượng trà ít nhiều tuỳ từng loại. Thông thường là 1/5 đến 1/2 ấm trà.
5. Đánh thức trà: rót nước nóng ngập trà và đổ đi càng nhanh càng tốt.
Đây không phải là nước để uống. Nó có tác dụng “đánh thức” để các lá trà bắt đầu nở ra. Nước nóng đánh thức trà không phải là nước sôi.
6. Hãm trà: Đổ nước nóng vào đầy ấm, đậy nắp ấm và hãm trà trong khoảng 10-40 giây tuỳ loại trà. Đây là công đoạn quan trọng nhất. Hãy đảm bảo nhiệt độ nước và thời gian hãm phù hợp với loại trà.
7. Rót trà: sau 10-40 giây, rót hết nước từ ấm trà vào chuyên (tống). Rồi từ chuyên (tống) mới rót ra các chén uống trà. Chuyên trà lúc này rất quan trọng, giúp bạn ngừng ngay quá trình hãm trà trong ấm. Bạn nên rót nhanh và rót hết nước trong ấm ra chuyên.
Đảm bảo nước trong ấm được rót ra hết, không để nước dư trong ấm.
Mở nắp ấm sau khi rót trà ra chuyên, để trà không bị “nẫu” vì nhiệt độ cao trong ấm.
8. Hãm trà lần tiếp theo: Lặp lại bước 5 và bước 6 cho các lần pha tiếp theo. Lần hãm sau thường có thời gian lâu hơn so với lần pha trước.
Nếu nước trà đầu tiên quá nhạt hoặc quá đậm, hãy điều chỉnh thời gian ở lần hãm tiếp theo.
Trà ngon và pha khéo, bạn có thể lặp lại 5-8 lần hãm trà, trước khi hương vị trở nên quá nhạt.
Một số mẹo nhỏ giúp pha các loại trà có hương vị ngon nhất
1. Hãy bắt đầu với những chiếc ấm nhỏ và thành mỏng, mọi thứ sẽ dễ dàng hơn nhiều. Nếu bạn mới bắt đầu, nên chọn một chiếc ấm thủy tinh hoặc ấm sứ để pha trà. Hai loại ấm này sẽ phản ánh trung thực vị trà. Đặc biệt không để lại mùi, nên bạn có thể pha được nhiều loại trà khác nhau.
2. Nước máy không thể phà trà được. Đơn giản nhất là dùng các loại nước đóng chai (nhưng không phải là nước khoáng).
3. Không cần có nhiệt kế để đo nhiệt độ. Bạn có thể giảm nhiệt độ nước bằng cách đun sôi và để nguội dần. Nước đun trong bình siêu tốc, sau 5 phút sẽ giảm còn khoảng 83°C.
4. Sợi trà nhỏ, mỏng, xốp pha nhiệt độ thấp. Sợi trà lớn, chắc pha nhiệt độ cao. Trà xanh pha nhiệt độ thấp hơn. Trà ô long, trà đen cần nhiệt độ cao hơn.
5. Nếu muốn hương vị đậm hơn, hãy tăng lượng trà, không phải tăng nhiệt độ hay ngâm lâu hơn.
6. Không có một đáp án hoàn toàn chính xác về nhiệt độ nước, thời gian pha và định lượng trà cho mỗi loại trà. Hãy thử gia giảm 3 yếu tố đó để khám phá đáp án của chính bạn.
Matcha loại thức uống tốt cho thể trạng của những người ăn chay
Một chén matcha mà người ăn chay thường uống, được làm từ nửa muỗng cà phê bột matcha, thường chứa khoảng 35 mg caffeine. Đây là một chút nhiều hơn so với một tách trà xanh thông thường.
Matcha có thể có vị chát và hơi đắng, và thường được phục vụ với chất làm ngọt hoặc sữa. Bột matcha cũng phổ biến là nguyên liệu để làm sinh tố.
Matcha được chuẩn bị như thế nào cho đúng cách — mẹo dành cho người ăn chay?
Có thể rất ít người ăn chay biết rằng, trà matcha được pha chế khác với trà xanh thông thường. Trà thông thường được làm từ lá ngâm, trong khi matcha được làm từ bột chiết xuất từ lá nguyên.Matcha có thể được chuẩn bị theo một số cách:
- Tiêu chuẩn: Hầu hết mọi người trộn 1 muỗng cà phê bột matcha với 2 ounce nước nóng.
- Usucha: Phiên bản loãng hơn này sử dụng khoảng nửa muỗng cà phê matcha, pha với khoảng 3 ounce 4 nước nóng.
- Koicha (dày): Phiên bản matcha đặc này đôi khi là một phần của nghi lễ trà đạo Nhật Bản. 2 muỗng cà phê matcha được trộn với khoảng 1 ounce nước nóng. Không có bọt, và loại matcha được dùng thường là matcha cao cấp.